خیابان از آنِ ماست!

گزارشی از روز یکشنبه ۲۹ نوامبر در بروکسل – در اعتراض به ممنوعیت تظاهرات بر علیه Cop21

بعد از اعلام ممنوعیتِ برگزاریِ هر نوع تظاهراتِ خیابانی در پاریس بر علیه اجلاس سران دولت­ها معروف به Cop21، در بسیاری از کشورها، علاوه بر تلاش برای پیوستن به مبارزات در پاریس، تدارکِ تظاهرات آلترناتیو و محلی داده شد. در بلژیک هم ابتدا یک تظاهرات در بروکسل تدارک دیده شد، اما پس از یک هفته‌ حکومت نظامی و جو امنیتی، پس از
اعلام ممنوعیت برگزاری هر نوع تظاهراتِ خیابانی و هر گونه تجمعی در بروکسل، سازمان‌دهندگانِ این مبارزات تدارک یک تظاهراتِ آلترناتیو را در شهر ساحلیِ اوستند دیدند، که هم از بروکسل فاصله داشت و هم اعتراض به آلودگی دریا و ... بود اما آن تظاهرات هم سه روز مانده به برگزاری، از طرف دولت به بهانه‌ی نبودن نیروی نظامی کافی و عدم امکان تضمین امنیت شرکت ‌کنندگان لغو شد. اما برای سازمان‌دهندگان و فعالین کاملا واضح بود که هدف از این بهانه‌ها جلوگیری از پیوستن افراد به اعتراضات در پاریس، کانالیزه کردن نیروی معترضین و ایجاد فضای امنیتی و منفعل به بهانه‌ی «خطر تروریسم» است. در چنین شرایطی، مساله از مبارزه­ بر علیه کنفرانسِ دولت­ها فراتر رفت؛ در شرایطی ‌که بشریت و اکوسیستم کره‌ی زمین با یک وضعیت اضطراری زیست محیطی روبروست، مبارزه برای ابراز مخالفت و حضور اعتراضی در خیابان­ها نیز به یک اضطرار تبدیل شد.

در همین حین، دولت در چانه‌­زنی با برخی از سازمان‌دهندگانِ برنامه‌­های محلی، قبول کرد که تظاهراتِ بزرگ در روز 6 دسامبر یعنی یک هفته­‌ی دیگر در شهر اوستند برگزار شود. این آغاز ایجاد شکاف میانِ نیروها و فعالین بود. برخی از آن‌ها جا زدند و خود را با سیاست­های دولتی هماهنگ نمودند، اما بخش نسبتا بزرگی کماکان به انجام یک برنامه­‌ی سمبلیک در روز 29 نوامبر اصرار داشتند و شعار خود را به این شکل تغییر دادند: سازماندهی برای حفاظت از محیط زیست بیش از همیشه؛ توقف اعتراضات ممنوع!

تغییر شعار و عزم راسخ برای حضور در خیابان­ها در روز یکشنبه 29 نوامبر، نیروهای مختلف را در برابر سیستم موجود و فضای امنیتی دولت­ بلژیک قرار می­داد. برخی از احزاب و سازمان­های چپ نیز موضعی نگرفتند! تا قبل از زمانِ برگزاریِ برنامه نیز، از سوی نیروهایی که سازش کرده بودند، تلاش­های رسانه­ای زیادی برای جلوگیری از برنامه­ی اعتراضی انجام شد. این در حالی بود که معترضین بدون اتکا به خبررسانی رسمی و رسانه‌ای و بدون استفاده از مدیای تحت کنترل، در یک شبکه‌ی فعال غیررسمی برای قرارها و برنامه‌ها به همدیگر اطلاع رسانی می‌کردند. بالاخره ساعت موعود فرا رسید و جمعیت خارج از انتظاری در محل حاضر شدند. براساسِ اعلام نهایی نیروهایی که قصد کوتاه آمدن نداشتند، قرار شده بود که در شش نقطه­ی شهر بروکسل، بسیار پراکنده و نه در صفوف متشکل، الزاما در پیاده­رو، بدون سر و صدا و شعار و پرچم، در سکوتِ کامل تنها به شکل سمبلیک نیم ساعت متوقف شود؛ و سپس برنامه خاتمه یابد. یعنی از ساعت 12 تا 12:30 و در برخی نقاط از 12:30 تا 13؛ تا همین جا برنامه‌ریزی شده بود. نقاط مورد نظر:

- بورس و Boulevard Anspach: در اعتراض به ممنوعیت تظاهراتِ خیابانی با شعار «تمام قدرت به مردم، اضطرار محیط زیستی، اضطرارِ دموکراتیک»

- Place du Marché aux Herbes با شعار «کاهشِ گازهای گلخانه‌­ای»

- Place de l'Albertine با شعارِ «100% انرژی­های تجدید پذیر»

- l'Église Notre­Dame au Sablon با شعارِ «گذار عادلانه»

- و Place Poelaert با شعارِ «توافق بلندپروازانه»

ما رأس ساعت 12 در بورس حاضر بودیم. حدود 20 نفر با لباس­های منقش به شعار و با پلاکاردهای‌شان و ... حاضر بودند. ما نیز به آن‌ها پیوستیم. اما به طرز باورنکردنی در کمتر از 5 دقیقه، از هر مسیر، کوچه و خیابانی که دیده می­شد، جمعیت عظیمی به محل رسید که با سرود و سر و صدا ابراز خوشحالی می­کردند. برخلاف انتظار جمعیت به قدری زیاد بود که به فاصله‌­ی ده دقیقه یک مسیر طولانی توسط جمعیت اشغال شد. بنا به اذعان پلیس، بیش از 4000 نفر خود را به محل رسانده بودند. شعارها، سوت، فریاد و چهره­‌های مصمم دیدنی بود. سازمان‌دهندگان با بلندگو به جمعیت اعلام می­کردند که نباید حرکت کنیم؛ و باید دست‌های یکدیگر را گرفته و در مسیر زنجیره‌ی انسانی ایجاد کنیم. به سرعت یک زنجیره‌ی انسانی ایجاد شد که به نظر تمام نشدنی می‌رسید! در نقشه­ می­توانید مشاهده کنید که طول این زنجیره چقدر بود (کمی بیش از دو کیلومتر): فاصله­ی میان ساختمان بورس در Boulevard Anspach به Place du Marché aux Herbes و به سوی Place de l'Albertine و از آن‌جا به سوی l'Église Notre­Dame au Sablon و نهایتا در Place Poelaert کاملا از جمعیت پُر شده بود. پیر و جوان و کودک دست در دست هم سرود می‌خواندند و شعار می­دادند: «خیابان از آن ماست»؛ «سیستم باید از بین برود و نه اکوسیستم»؛ «برای محیط زیست، پاریس ما این‌جا هستیم» و ... شعارهای خوبی هم بر روی بنرها و پلاکاردها دیده می­شد که عمدتا در نفی سیستم سرمایه­داری و حفظ محیط زیست بودند. بچه­های مدرسه­ای با لباس­‌های رنگی خواهانِ آب و هوای سالم بودند، زنان و مردانی با لباس­های خاصی که پوشیده بودند، درباره­ی نابودی یخ­‌های قطبی و انقراض حیوانات پیام می­دادند، فعالینِ ضد نیروگاه‌­های هسته­‌ای نیز در میان جمعیت بودند و اعلام می­کردند که روز جمعه با قطار به پاریس رفته و در ایستگاه قطار در شهر پاریس متوقف شده­اند؛ و آن‌ها را به بروکسل بازگردانده بودند. برخی فعالینِ آنتی­فا از برگزاری برنامه‌­های آتی­شان به صورت کناری با دیگران بحث می­کردند. ما نیز بیانیه‌­های جریان «ایستادگی برای زمین»* را پخش می‌کردیم که مشخصا در رابطه با ضرورتِ حفظ محیط زیست و ضرورت جنبشی برای انقلاب کردن صحبت می‌کرد؛ و تی­شرت­‌هایی به تن داشتیم که در جلو شعارِ «جهانی برای فتح» و در پشت «کره‌ی زمین فقط با انقلاب نجات پیدا می­کند».

فضا بسیار رزمنده و در عین حال شاد بود. شاید نشاط و سرزندگی جمعیت عمدتا ناشی از نافرمانیِ به حقی بود که کرده بودند! خنده‌­ها و پایکوبی جمعیت از: اشغال گسترده­‌ی خیابان­ها و نه نقاط تعیین شده؛ حرکت و اعتراض در خیابان‌­ها و نه در یک نقطه به صورت سمبلیک ایستادن؛ فریاد کشیدن و نه سکوت کردن و... در حالی‌که شهر بروکسل هنوز در سطح امنیتی بالایی بسر می­برد و در تمام نقاط سربازان و پلیس­های مسلح حاضر هستند؛ و ممنوعیت هر نوع تجمعی اعلام شده است، این حرکت خودجوش و رزمنده موفقیتی مهم برای جنبش­های اجتماعی محسوب می­شود. جنبش­هایی که حول مساله­‌ی محیط زیست و به دنبال حوادث تروریستیِ پاریس، دچار تکان و تحولی جدی شدند. هم بخش رادیکال آن پاسخ خوبی به شرایط داد و هم بخش سازشکارِ آن ظرفیت خود را نشان داد. به عنوانِ مثال در صحنه­ای از این مسیر طولانی، مردی که ظاهرا آفریقایی بود و جعبه‌ای کارتونی در دست داشت که روی آن نوشته بود: «مصرفِ نفت کافی­ست!» و جمعیت با مشاهده‌ی آن بدون هیچ هماهنگی شروع به شعار دادن کرد که «مصرف نفت کافی­ست!» البته تضادهای معینی هم دیده می­شد. بخشی از جمعیت حاضر به سکوت و تمکین از مأموران امنیتی یا حتی برگزار کنندگان نبودند؛ و برخی دیگر حداقل از سازمان‌دهندگان تمکین می­کردند. در جایی که قرار بود دو دقیقه، هم به یادِ قربانیان حوادث پاریس و هم بخاطر از بین رفتنِ محیط زیست، سکوت شود، بخش بزرگی از جمعیت حاضر نبودند سکوت کنند و در عوض خواهان شعاردادن و ... بودند. کاملا واضح بود که دولت در برابر خشم مردم و اقداماتِ خودجوشِ آن‌ها هوشیارانه عمل کرده؛ و اجازه­ی فعالیتِ حداقلی را داده است اما در برابر این جمعیت عظیم در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته بود؛ و این حالت را در حرکتِ سراسیمه­‌ی برگزارکنندگان و برخی مأمورین می­شد مشاهده کرد. برخلاف انتظاری که از تلاش برای پادگانی کردن شهر می‌رفت، جمعیتی که به خیابان آمده بود کل مرکز شهر بروکسل را اشغال کرده و در حال شعار دادن بودند؛ جمعیتی پُرانرژی و معترض. بنابراین بهترین حالت برای نیروهای امنیتی این بود که مردم خشمگین و در عین حال متحد را تحریک نکنند.

در نهایت باید گفت این مبارزه به هدف خود رسید؛ و از این زاویه موفق محسوب می­شود. تلاش سازمانده‌ندگانِ اصلی این بود که در همین جا خاتمه یافته و انرژی مردم تخلیه شود. اما بدون اغراق باید گفت که مردم از دیدنِ یکدیگر و شرکت در چنین حرکتی مصمم­تر شده بودند. و این تازه شروع کار بود. قرارهای بسیاری برای هفته‌­ی آینده در شهر اوستند و تظاهرات در کنار ساحل گذاشته می­شد. از برنامه‌­های هفته‌­ی آتی و رفتن به پاریس بحث می­شد. هر از چند گاهی کسی از پاریس و مبارزات 29 نوامبر در آن‌جا می­پرسید و ... خلاصه این‌که مردم در برابر ممنوعیت تظاهرات از سوی دولت، واکنش بسیار خوبی نشان دادند. اما با وجود تمام جنبه‌های مثبت و با ارزش آن، این واکنش اگر در خدمت جنبشی رادیکال­تر قرار نگیرد؛ و این انرژی در تظاهراتِ هفته‌­ی آینده رها نشود؛ و آلترناتیوی فراتر از گزینه‌­های موجود در صحنه را ایجاد نکند، قطعا در خود و اهدافِ کوتاه ­مدتِ خود خواهد ماند؛ و این کاری است که ما نیروهای انقلابی و فعالین رادیکالِ جنبش مؤظف به انجام آن هستیم. درود بر مردمی که دوباره خیابان را از آن خود کردند.

* لینک بیانیه: فارسی - فرانسه

۲۹ نوامبر ۲۰۱۵


لینک مستقیم گزارش تصویری بروکسل

اشتراک گذاری